Co kryje Gromnik?

Na forum historycy.org znalazłem ciekawą dyskusję na temat odkryć na górze Gromnik. Zmotywowany tekstem postanowiłem nieco „poszperać” w sieci. Zamieszczam trochę faktów na temat Gromnika. Na końcu artykułu umieszczam linki do najciekawszych stron opisujących i przedstawiających Gromnik oraz to co się na nim kiedyś znajdowało.

Archeolodzy znaleźli na górze Gromnik pozostałości przedpiastowskiej kamiennej rotundy, najpewniej chrześcijańskiej kaplicy. Być może najstarszej na ziemiach polskich. Rotunda na Gromniku ma 6,1 m średnicy, a jej zachowane do wysokości ok. 1 m mury mają grubość od 90 cm do 1,1 m. Zbudowano ją z miejscowego łamanego granitu połączonego wapienną zaprawą. Rotunda, która była chrześcijańskim obiektem sakralnym, jest zorientowana zgodnie ze stronami świata. Ma absydę wschodnią – ołtarzową i zachodnią – z miejscem dla władcy. W tym wypadku władcą był najpewniej lokalny książę.

Ustalenie dokładnej daty powstania rotundy jest szalenie trudne. Winni są temu m.in. Czirnowie, którzy budując zamek, usunęli ziemię ze szczytu Gromnika, by oprzeć fundamenty na skale. Razem z ziemią znikły prawie wszystkie ślady ludzkiej działalności – zostały tylko resztki rotundy.

W VIII-V w. p.n.e. na Gromniku znajdował się gród kultury łużyckiej (należy do niej także osada w Biskupinie). Gród na Grominku razem z podgrodziem ma około 2-2,5 ha – nie należał więc do największych, ale był świetnie ufortyfikowany. Chroniące go wały miały drewniano-ziemny trzon obłożony tzw. oblicówką z obrobionych kamieni. Na jednym odcinku wał przechodzi nawet w kamienny mur. Takie wały są charakterystyczne dla Czech i Moraw, nie występują zaś na ziemiach Polan, którzy otaczali grody umocnieniami głównie z drewna i ziemi.

Zagadką pozostaje, dlaczego mieszkańcy porzucili Gromnik w X w. Może ktoś zniszczył gród? Mógł tego dokonać Mieszko I, który ok. 989-990 r. odebrał Śląsk Czechom. Piastowie, by zapobiec rebeliom, zazwyczaj niszczyli większość grodów na zajmowanych ziemiach, a resztę przekształcali w grody kasztelańskie, obsadzając je własną załogą. Na Śląsku takimi grodami uczynili m.in. Niemczę i Wrocław. Gromnik mogli też zburzyć wiele lat wcześniej Czesi.

Pod zwałami gruzów znajdują się fundamenty wielobocznej mieszkalnej wieży obronnej, tzw. donżonu. Był on główną częścią zamku zbudowanego w 1439 r. przez von Czirnów – słynnych na cały Śląsk rycerzy rozbójników. Zamek nie stał jednak zbyt długo – książę legnicko-brzeski Fryderyk zburzył go ostatecznie w 1482 r.

Na szczycie znajdują się również ruiny gospody i punktu widokowego wysadzonych w 1945 r. przez Niemców. Niemcy zbudowali gospodę w ruinach XV-wiecznego zamku.

Dyskusja na temat odkryć na Gromniku: http://www.historycy.org/index.php?showtopic=17903.

Wiedza ta, to stan na rok 2006. Ponieważ prace archeologiczne na Gromniku wciąż trwają, zapewne niedługo poznamy więcej faktów na temat grodu i fortyfikacji wokół wzgórza. Prace prowadzone są pod kierownictwem Dr Macieja Małachowicza, architekta specjalizującego się w historii i konserwacji architektury, oraz archeologa dr Czesława Lasota.


Krótka historia Gromnika

W 1340 r. wdowa po rycerzu Janie Samborze sprzedaje las bukowy proboszczowi ze Strzelina – Witalisowi. W 1427 r. Gromnik dostaje się w ręce braci Hansa i Opitza von Czirn. W 1439 r. Księżna Elżbieta, wdowa po księciu brzeskim Ludwiku II, zezwoliła braciom Czirnom na budowę zamku na szczycie Gromnika. W żyłach Czirnów płynęła jednak krew rycerzy-rozbójników i siali grozę, postrach wśród ludności, grabiąc karawany kupieckie bogatych mieszczan wrocławskich. To skłoniło radę miejską Wrocławia i kapitułę biskupią do zorganizowania wyprawy przeciwko Czirnom. Połączone siły zbrojne miasta Wrocławia i biskupa Konrada, dowodzone przez księcia ziębickiego Wilhelma, ruszyły pod Gromnik. Obrońcy zamku pod nieobecność właścicieli, po dwutygodniowym oblężeniu, poddali go. Zamek, na rozkaz biskupa wrocławskiego, został doszczętnie zburzony, co miało miejsce w 1443 roku. W 1446 r. znajdujący się w kłopotach finansowych książęta brzescy Jan i Henryk oddali braciom Czirnom Strzelin i okolice. Ci wykorzystując sytuację wymogli na książętach zgodę na odbudowę zamku na Gromniku. W 1482 r. doszło do porozumienia między rodzeństwem a księciem legnicko-brzeskim Fryderykiem i zamek został zburzony. I tak szczyt Gromnika opustoszał na długie lata. Po 1825 r. pachciarz z Przeworna wzniósł na jego szczycie ceglaną, dwunastoboczną wieżę widokową, do której w 1845 r. dobudowano niewielką gospodę. Budowle te zostały całkowicie zniszczone w czasie działań wojennych w 1945 r. Obecnie na Gromniku trwają prace archeologiczne i zostały odsłonięte fundamenty dawnych budowli.”

Źródło: http://wroclaw.hydral.com.pl/test.php?obiekt=12474&start=16&tend=24.

Linki

Zobacz nasz film z serii „Z kamerą wśród wzgórz”: Gromnik.

Galeria zdjęć z Gromnika: http://www.pttk.strzelin.pl/galeria/strzelin2/gromnik.

Gromnik w dawnej widokówce: http://www.skps.wroclaw.pl/3_sudety/32_biblioteka/bibllioteka26.htm.

Książka: „Gromnik. Z dziejów zasiedlenia i zagospodarowania szczytu”.

Inna galeria zdjęć: http://wroclaw.hydral.com.pl/test.php?obiekt=12474&start=0&tend=24.

Artykuł w Interii: „Odkrywamy tajemnice Gromnika”.

Ten wpis umieszczono w kategorii Ogólnie i otagowano , , . Dodaj jako zakładkę ten link.

Komentarze są zamknięte.