Środowisko

Klimat

Klimat Wzgórz Strzelińskich, a co za tym idzie, również Białego Kościoła, nie różni się zasadniczo od cech klimatu Podgórza Sudeckiego, kształtowanych pod wpływem tych samych mas powietrza, jakie wpływają na układ pogody w całej Polsce.

Średnie miesięczne opady oraz temperatura

Wiatry wieją głównie z zachodu i północnego-zachodu; następnie dopiero wiatry południowo-wschodnie. W dalszej kolejności występują wiatry północne i północno-wschodnie. Dni bezwietrznych jest znikoma ilość.

Powódź w 1997 roku

Rejon Wzgórz Strzelińskich jest znacznie chłodniejszy w stosunku do Niziny Wrocławskiej. Okres wegetacyjny jest tu około 10 dni krótszy niż na Nizinie Wrocławskiej i zaczyna się dopiero w pierwszej dekadzie kwietnia. Dwie trzecie opadu rocznego przypada na okres wegetacyjny IV-IX.

Czasami występują jednak anomalie pogodowe w skali krajowej. Jedną z takich anomalii jest powódź z 1997 roku. Biały Kościół w niewielki stopniu doświadczył jej skutków. Zalane zostały tereny wokół rzeki Oława oraz miejscowy młyn.

Pory roku

Jesienne drzewo

Każda pora roku jest tu piękna. Wiosną, bujna roślinność budząc się ze snu tworzy niesamowitą scenerię, kwitnących kwiatów, krzewów i drzew. Latem, piękna pogoda, ściąga rzesze turystów, skuszonych wzgórzami, pięknymi widokami, lasami i chłodną wodą. Jesień uwidacznia, jak bogaty w zasoby leśne jest Biały Kościół, rzucając pod nogi żółto-czerwone liście, a zima kładzie lody i śnieg na pobliskie stawy i jeziora.

Czasami warto wybrać się do pobliskich lasów, gdzie o każdej porze roku można doświadczyć przyjemności obcowania ze zwierzętami, które bardzo licznie w ostatnich latach osadzają się na tutejszych terenach

Geologia

Masyw granitowy Strzelin-Zulowa

Masyw granitowy - Strzelin-Zulowa

Głównym składnikiem podłoża geologicznego występującego w Białym Kościele i jego okolicy jest granit. Wzniesienie na którym znajduje się miejscowość jest częścią składową dużego masywu granitowego znanego jako Strzelin-Zulowa (ma ona około 60 km długości i rozpoczyna się w Czechach wznosząc się stopniowo aż do okolic Strzelina). Góry te wypiętrzyły się w Karbonie z wypływającej magmy. Magma poprzetykała wcześniejsze formacje kwarcytu, wapnia i marglu w skutek czego granit występuje często wspólnie z innymi warstwami, które czasem wypiętrzone są na powierzchni, jak na przykład w znajdującej się blisko Białego Kościoła, miejscowości Gębczyce.

Struktura metamorficzna granitu

Skały granitowe

Struktura metamorficzna tego granitu to głównie granitognejsy, które charakteryzuje wiele jednokierunkowych spękań, gnejsy, amfibolity, łupki łyszczykowe, wapienie krystaliczne, skały wapienno-krzemianowe a także łupki: kwarcytowe, serycytowe i fyllity. Na okolicznych polach często występujące białawe lub żółte kamienie polne to gnejsy, które są tu bardziej kruche i łamliwe niż od strony Strzelina

Do młodszych tworów geologicznych należą osady dyluwialne. W dywium znaczna część Śląska została pokryta grubą warstwą lodowcową, sięgającą do wysokości 500 m n.p.m.. Gromnik znalazł się więc pod pokrywą lodu. Do formacji dyluwialnej należy glina. Tworzy ona faliste wzgórza w pobliżu GębicBiałego Kościoła, z których największe – Glinica, osiąga wysokość 213 m n.p.m.

Wzgórza niemczańsko-strzelińskie

Wzgórza strzelińskie

Okolice Białego Kościoła posiadają najuboższe gleby a mianowicie lekkie szczerki pochodzenia lodowcowego i lotne piaski nadające się pod zalesienie. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie mają (jak całe Sudety) skomplikowaną budowę geologiczną. W północnej i zachodniej części są zbudowane z sjenitów, serpentynitów, magnezytów, wapieni i łupków krystalicznych. Centralną część tworzą sjenity prekambryjskie. Wgórza Strzelińskie tworzą przede wszystkim granity intrudujące w starsze łupki krystaliczne, wapienie, bazalt i kaolin. W wielu miejscach można spotkać kamienie półszlachetne nadające się do obróbki jubilerskiej (np. kryształy górskie w Jegłowej).

Trzęsienie ziemi

Dnia 11 czerwca 1859 roku, o godzinie 9:27 wystąpiło bardzo silne trzęsienie ziemi na Dolnym Śląsku. Epicentrum 50o 42`N,16o 58`E. W obszarze epicentralnym Dzierżoniów, Rościszów, Bielawa oraz Strzelin, Ziębice, Przeworno, w budynkach solidnej budowy powstały rysy o szerokości 1cm. W innych zawaliły się kominy, obserwowano spadanie cegieł z dachów i kominów, unoszenie się pyłu ze ścian i sufitów, rysy w ścianach, mieszkańcy opuszczali w pośpiechu domy.

Hydrologia

Wyrobisko szamotu

Biały Kościół to oprócz różnorodności roślin i zwierząt, również bogactwo zasobów wodnych. W okolicy przepływa kilka mniejszych i większych rzek, kilka stawów hodowlanych oraz zalew tworzący teren rekreacyjny a także liczne wyrobiska kamieniołomów oraz szamotu.

Okolice Białego Kościoła to dorzecze Odry. Wschodnią stronę miejscowości okala rzeka Oława. Mniejsza – Podgródka – płynie od strony Gromnika nawadniając zalew, znajdujący się u podnóża południowej strony okolic Białego Kościoła i w jego pobliżu wpada do Oławy.

Oława

Oława wypływa ze Wzgórz Strzelińskich, na południowy wschód od Ziębic. Jej źródła sięgają 315 m n.p.m. koło wsi Lipinki. Płynąc na północ doliną Nysy Kłodzkiej przez ZiębiceBiały Kościół, skręca w Strzelinie na północny wschód, przez GłębokąWiązów wypływa na Nizinę Śląską i w mieście Oławie zbliża się do Odry, na odległość około 1 km. W Oławie skręca na północny wschód i – płynąc prawie równolegle do Odry w odległości 2-5 km – wpada do niej na terenie Wrocławia.

Rzeka Oława

Rzeka ma 99,8 km długości i łączy 5 powiatów: grodkowskiząbkowickistrzelińskioławski oraz wrocławski. Jej dorzecze obejmujące 989 km2 leży całkowicie w województwie dolnośląskim. Rozwój Oławy wynosi 61% przy średnim spadku 2,35 promila. Jej największymi dopływami prawobrzeżnymi są KrynkaGnojna, lewobrzeżne – to małe potoki. W górnym biegu ma ona charakter podgórski o spadku 3,53 promila, lecz bardzo małej przepustowości. W dolnym biegu mały spadek – 0,36 promila, nie pozwala jej przepuścić nagłych wezbrań wody napływającej po większych opadach w górnej części zlewni. Powoduje to zalewanie przyległych do niej terenów nizinnych, osadzanie namułów, niszczenie zbiorów pól uprawnych i łąk. Największe szkody wyrządziła w 1997 roku podczas powodzi, która dotknęła również Biały Kościół. W 1971 Oławę połączono z Nysą Kłodzką kanałem przerzutowym, aby poprawić zaopatrzenie w wodę Wrocławia. Od Strzelina prowadzi szlak kajakowy.

Zalew

Widok na zalew

W odległości około 200 m od centrum wsi na południe znajdują się dwa zbiorniki o łącznej powierzchni 20 ha, zasilane wodami OławyPogródki. Nad ich brzegami znajduje się ośrodek wypoczynkowy. Jeziora te stanowią ogromną atrakcję dla wędkarzy. W lecie ściągają tu rzesze turystów, którzy spędzają wolny czas na kąpieli oraz przechadzkach po okolicy.

Stawy hodowlane

Staw hodowlany

Ciąg stawów hodowlanych okalających wschodnie okolice miejscowości kusi ptactwo wodne. Można tu spotkać żerujące bociany, różne gatunki kaczek, zatrzymujące się na odpoczynek dzikie gęsi. Czasem wytrwały obserwator może natknąć się na parę czapli siwych, zamieszkujących najdalej wysunięty na wschód staw.

Jeden ze zbiorników pełni wyłącznie rolę zbiornika hodującego narybek. Wędkowanie jest tu zabronione. Odhodowany narybek zasila pobliski zalew. Staw znajdujący się bliżej lasu, jest własnością Klubu karpiarzy ze Strzelina. Aby mieć tutaj możliwość wędkowania, należy być członkiem tego klubu.

Roślinność

Maliny

Każdy, kto przemierza tereny Białego Kościoła, z pewnością zachwycony będzie wyjątkowym bogactwem ich szaty roślinnej. Na stosunkowo niewielkim obszarze znajdzie tu zarówno rośliny występujące na nizinach, jak i charakterystyczne dla terenów górskich. Uwarunkowane to jest właściwościami skalnego podłoża i gleby, klimatem oraz wysokością nad poziomem morza.

Okoliczne lasy regularnie odwiedzane są przez mieszkańców Białego Kościoła, przede wszystkim ze względu na bogactwo jadalnych grzybów: sitakikozakimaślakipodgrzybki a nawet prawdziwki. Z owoców leśnych: malinyjeżyny oraz w mniejszej ilości jagody.

Patrz: Atlas grzybów Polski – www.grzyby.pl.

Na łąkach

Przetacznik

Na podmokłych łąkach nad Oławą wśród rozlicznych traw, występuje szereg roślin dobrze się czujących na terenach zalewanych przez wezbrane wody. Do nich należą m.in. okazały świerząbek korzenny oraz przetacznik długolistny należący do piękniejszych kwiatów, jakie wydaje nasza flora krajowa. W wysokiej trawie można napotkać ciemnozielonąlisterę jajowatą. W końcu maja zakwita złotokulistymi kwiatami pełnik europejski, nazywany często niewłaściwie różą kłodzką. Latem rozpościera swoje rozetki liściowe o czerwonawych brzegach ciekawa roślina owadożerna – rosiczka okrągłolistna.

Pod lasem

Zimowit

W wilgotnych miejscach na skraju lasu i na śródleśnych łąkach, rośnie często podkolan biały o wydłużonych kwiatach, wydzielających miły zapach podobny do zapachu goździków. Późnym latem kwitnie tu szerokolistny kruszczyk; jego pusta łodyga posiada jajowate liście i zielonkawe kwiaty o czerwonych brzeżkach. Do najpiękniejszych orchidei, występujących niestety coraz rzadziej, należy tu buławnik czerwony. Jesienią zakwita tu jasnoróżową barwą zimowit jesienny, zwiastun nieuchronnie nadchodzącej zimy, a przez wielu ludzi mylony z krokusem.

W lesie

W całej Polsce lasy są urozmaicone, również kompleksy leśne znajdujące się w pobliżu Białego Kościoła, to lasy wielogatunkowe z przewagą świerkasosny oraz domieszką drzew liściastych, takich jak bukidębygrabybrzozyjawory. Rzadziej spotyka się w naszych lasach modrzewjodłę.

Wśród runa leśnego, oprócz kobierców z mchu, spotyka się w dużych ilościach marzankę wonną. Znaczne połacie zajmuje borówka czarna, natomiast borówka brusznica jest tu dużą rzadkością. Często spotyka się trzcinnika leśnego. W miejscach bardziej suchych i prześwietlonych rośnietrzcinnik piaskowy, a w miejscach bardziej wilgotnych – barwinek mniejszykopytnik. Tutaj też rozpościerają swe wachlarzowate liście różne odmiany paproci, m.in. podrzeń żebrowiec, jak również skrzyp olbrzymi. Na suchych stanowiskach możemy znaleźć pałeczkowatego widłaka, którego pełzające łodyżki przypominają krótkie gałązki drzew iglastych, a zarodniki znajdowały niegdyś zastosowanie w medycynie ludowej. Do dość rzadkich roślin, szczególnie miłych dla oka, należą różne odmiany storczyków. Wśród nich najczęściej możemy spotkać storczyk szerokolistny o listkach z brunatnymi plamkami i o purpurowych kwiatach, nieco rzadszy storczyk plamisty o jasnoliliowych kwiatach.

W kamieniołomach

Gorycz pagórkowaty

W licznych opuszczonych kamieniołomach, na poboczach dróg, na suchych, nasłonecznionych łąkach występują rośliny przystosowane do życia w środowisku o dużym deficycie wody. Do nich należą m.in.: gorycz pagórkowatyprzetacznik kłosowykocanka piaskowadziewięćsił bezłodygowy. Zbocza starych wyrobisk kamieniołomów są przeważnie porośnięte gęstwiną krzewów dzikiej różytarniny i głogu. Wśród krzaczastych róż rośnie róża jabłeczna o dużych owocach.

Na miejscach bardziej osłoniętych występują tu rośliny zbliżone do stepowych, jak np. szałwia łąkowazaraza żółtaczyściecwyka wąskolistnachabrydziewanny.

Glinica

Ciekawą szatę roślinną ma również Glinica, wzgórze między Białym KościołemDębnikami. Wśród różnorakich przedstawicieli flory rośnie tu pajęcznica gałęzistakosaciec syberyjskiomieg górski oraz rzadka na Śląsku turzyca niska, pokrywająca swoimi grubymi kobiercami nasłonecznione zbocza.

Patrz: Atlas roślin naczyniowych.

Zwierzęta

W skutek gospodarczej działalności człowieka świat zwierzęcy stale malej. Nie mniejszą rolę odgrywały wojny. Szczególnie podczas ostatniej wojny i po jej zakończeniu zostały niemal całkowicie wyniszczone jelenie, sarny i dziki oraz niektóre ptaki współżyjące z człowiekiem, jak bażanty, kuropatwy i przepiórki. Mimo to przyroda ma się dobrze.

Leśne

Okoliczne lasy stale zamieszkują takie zwierzęta, jak: sarna, lis, dzik, borsuk, kuna leśna, wiewiórka, gronostaj. Do ciekawych wydarzeń w tych lasach zaliczyć należy pojawienie się jelenia europejskiego oraz bociana czarnego.

Polne

Na terenie Białego Kościoła jak i okolicznych obszarach występują również: bekas, derkacz, słonka, kaczka krzyżówka, kuna domowa tchórz, szczur, wróbel, jaskółka, oknówka i dymkówka, gołąb turkawka, sowa płomykówka i inne stale przebywające w obrębie gospodarstw rolnych. Chomik żeruje na polach, szczególnie wśród zbóż.

Wodne

Z rzędu brodzących występuje w obrębie wód stojących lub mokradeł bocian biały, łyska, kurka wodna. Wody zamieszkuje piżmoszczur, północnoamerykański gryzoń, który w 1905 roku został sprowadzony do Czech, a w 1924 r. zawędrował na Dolny Śląsk. Rzeki są raczej słabo zarybione, ale można w nich złowić jeszcze szczupaka, leszcza lub rzadziej suma. Dość pospolite są płocie, ukleje, czasami karasie. O wiele bogatsze w ryby jest pobliski zalew.

Ptaki

Myszołów

Z rzędu drapieżnych ptaków dziennych wymienić należy myszołowa włochatego, jastrzębia gołębiarza, krogulca, błotniaka zbożowego, błotniaka stawowego, kobuza, drzemlika, pustułkę, uszatkę, puszczyka oraz wronę siwą. Bardzo pospolite są wrony czarne i kawki. Ciekawe, że wiele lat po wojnie nie było tu srok, teraz jest ich coraz więcej.

Kosy, szpaki, sikorki modre, jerzyki i dzikie gołębie przebywają wśród osiedli ludzkich, są one bardzo pospolite w samym Strzelinie.

W lasach i większych skupiskach drzewnych oraz na polach przebywają sójki, wilgi, kowaliki, pluszcze, strzyżyki, drozdy, słowiki, pleszki, mysz, króliki, pliszki, kwiczoły i inne.

Leave a Reply